Bọ trĩ hại lúa là một trong những loại sâu bệnh phổ biến và gây ảnh hưởng xấu đến cây lúa, dẫn đến nhiều thiệt hại cho năng suất lúa. Bọ trĩ gây hại bằng cách chích hút nhựa lá và hoa, làm cho lúa chậm sinh trưởng, còi cọc và không thể thụ phấn. Tuy nhiên, đây không phải là một loài sâu bệnh hại lúa quá khó tiêu diệt. Bà con có thể áp dụng các biện pháp quản lý tổng hợp để phòng trừ bọ trĩ trên lúa một cách dễ dàng. Vì vậy, nếu bạn đang gặp phải vấn đề về bọ trĩ hại lúa, hãy cùng Tây Đô JSC tìm hiểu các biện pháp phòng trừ để bảo vệ ruộng lúa của mình khỏi sự tấn công của bọ trĩ thông qua bài viết dưới đây.
Nguyên nhân dẫn đến lúa bị bọ trĩ tấn công
Bọ trĩ, hay còn gọi là bù lạch, là loài côn trùng có tên khoa học là Stenchaetothrips biformis Bagnall, thuộc họ Bọ trĩ – Bù lạch, bộ Cánh viền. Chúng gây hại cho nhiều loại cây như cây ăn quả, hoa màu, cây cảnh, hoa,… và đặc biệt nguy hiểm đối với lúa vì chúng là tác nhân chính khiến lúa bị bệnh.
Bọ trĩ hại lúa xuất hiện rộng rãi ở khắp các vùng trồng lúa trên thế giới và thường tấn công lúa ở giai đoạn từ khi cây lúa mới mọc đến khi đẻ nhánh, khi mật độ bọ trĩ tăng cao gây hại nghiêm trọng. Tuy nhiên, khi cây lúa lớn, lá cứng không còn là môi trường thích hợp cho bọ trĩ hút chích nên số lượng chúng giảm dần. Điều kiện thời tiết khô hanh, nắng nóng kéo dài là lúc thuận lợi để bọ trĩ phát triển mạnh mẽ. Ở miền Nam, bọ trĩ thường xuất hiện vào các tháng nắng nóng từ tháng 12 – 4 năm sau, phù hợp với giai đoạn cây đang tập trung ra hoa và cây đang ra chồi, lá, trái non. Bọ trĩ con trưởng thành có khả năng kháng thuốc cao, gây khó khăn cho quá trình điều trị bệnh.
Dấu hiệu nhận biết bọ trĩ hại lúa
Các dấu hiệu nhận biết khi cây lúa bị bọ trĩ tấn công bao gồm:
- Mật độ bọ trĩ tăng cao vào giai đoạn cây mới mọc đến khi đẻ nhánh.
- Phần đầu lá của cây lúa bị quăn lại và chuyển sang màu vàng.
- Lá bị hại nặng sẽ bị cuốn lại, héo, tóp và khô vàng ở mép cho đến đầu lá lúa.
Tuy nhiên, những triệu chứng này cũng có thể tương đồng với một số bệnh khác ở cây lúa. Do đó, để nhận biết chính xác cây lúa có bị bọ trĩ tấn công hay không, người ta thường áp dụng cách nhận biết thủ công bằng cách đặt lòng bàn tay xuống nước cho ướt, sau đó quét lên ngọn cây lúa và quan sát kỹ. Nếu trên lòng bàn tay có các con vật nhỏ màu đen khoảng 1,5 mm đang nhảy hoặc bò chậm chạp thì chính xác là bọ trĩ đang tấn công và sinh sôi trên ruộng lúa.
Tìm hiểu về bọ trĩ hại lúa
Trước khi tìm hiểu chi tiết về các biện pháp phòng ngừa và tiêu diệt bọ trĩ hại lúa. Bà con cần tìm hiểu kỹ về vòng đời và các đặc điểm của bọ trĩ. Từ đó sẽ dễ dàng lên kế hoạch quản lý sâu bệnh hiệu quả và phù hợp nhất.
Vòng đời của bọ trĩ hại lúa
Vòng đời của bọ trĩ gây hại đồng lúa thường sẽ được chia thành 4 giai đoạn chính sau đây:
- Thứ 1 – Giai đoạn trứng sẽ kéo dài trong 3 ngày.
- Thứ 2 – Giai đoạn ấu trùng thường giao động khoảng 14 ngày.
- Thứ 3 – Giai đoạn nhộng tiếp sau giai đoạn ấu trùng và thường kéo dài 5 ngày
- Cuối cùng – Giai đoạn thành trùng: dưới 18 ngày
Đặc điểm hình thái của bọ trĩ hại lúa
Mỗi giai đoạn mà bọ trĩ sẽ có hình thái khác nhau. Dưới đây là một số đặc điểm hình thái của bọ trĩ hại lúa bà con nông dân nên nắm rõ:
– Ở giai đoạn từ trứng đến nhộng, bọ trĩ thường có các đặc điểm sau đây:
- Trứng bọ trĩ hình bầu dục, lúc mới đẻ có màu trong suốt, khi sắp nở thì có màu vàng nhạt.
- Ấu trùng mới nở có thân trong suốt, sau khi lột xác đầu tiên có màu vàng nhạt. Hình dạng của ấu trùng là ống, có râu dài không quá 1/2 cơ thể và đầu nhỏ hơn ngực.
- Nhộng của bọ trĩ có màu vàng sẫm, không di chuyển và cánh kéo dài đến đốt bụng thứ 4. Ấu trùng thường hóa thành nhộng trong các lá đã cuốn lại.
- Trứng, ấu trùng và nhộng của bọ trĩ thường tìm thấy trên phần đầu lá của cây lúa.
– Còn để nhận biết bọ trĩ trưởng thành, ta có thể dựa trên các đặc điểm như:
- Bọ trĩ hại lúa trưởng thành vừa vũ hoá sẽ có màu nâu sáng. Sau đó chuyển sang màu đen bóng. Chúng rất nhanh nhẹn và thường bò cong bụng trên mặt lá.
- Râu đầu của bọ trĩ hình chuỗi hạt gồm 7 đốt, đốt gốc to hơn các đốt khác. Đầu của bọ trĩ hơi giống hình chữ nhật và mắt kép nhỏ. Các con cái có kích thước lớn hơn so với con đực.
Đặc điểm sinh học và gây hại của bọ trĩ trên cây lúa
Bọ trĩ là loài gây hại đối với các vùng trồng lúa trên toàn thế giới, xuất hiện từ khi cây lúa mới mọc đến khi đẻ nhánh. Mật độ bọ trĩ tăng cao trong giai đoạn lúa mới phát triển, lá còn non. Giảm dần khi lá lúa cứng cáp vì thời điểm này đã không còn thích hợp cho bọ trĩ gây hại.
Con cái trưởng thành có khả năng đẻ khoảng 3-160 trứng trong vòng 5-7 ngày. Nhưng thời gian đẻ nhiều nhất là từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 4. Bọ trĩ phát triển mạnh ở nhiệt độ 15-20 độ C và phát sinh 8-10 lứa mỗi năm, trong đó lứa 1 và 2 phát sinh trên cỏ, lứa 2, 3 và 6 quan trọng nhất.
Con trưởng thành có khả năng kháng thuốc cao và quần thể bọ trĩ phát triển mạnh khi hạn hán. Khi trời mưa, số lượng bọ trĩ giảm rõ rệt, đặc biệt là giai đoạn bọ trĩ lớn. Bọ trĩ non và bọ trĩ trưởng thành đều hút nhựa lá và hoa, làm cho cây lúa sinh trưởng bị còi cọc và hoa lúa không thụ phấn được. Lá lúa non bị hại có nhiều điểm trắng nhỏ, nhưng khi bị hại nặng, chóp lá khô vàng và cuốn quăn lại, lan rộng sang cả lá. Bọ trĩ hại lúa gây hại đến cả lúa nước và lúa cạn, đặc biệt là ngay sau khi lúa mới được cấy trong vòng 1-2 tuần.
Biện pháp canh tác để phòng ngừa lúa bị bọ trĩ tấn công
Để đề phòng bọ trĩ hại lúa, có thể áp dụng một số biện pháp canh tác lúa hiệu quả như sau:
- Chọn giống lúa chịu được sâu bệnh, năng suất cao và thời gian trồng phù hợp với điều kiện khí hậu và địa hình khu vực.
- Thực hiện tốt công tác chuẩn bị đất trước khi trồng lúa, đảm bảo độ ẩm phù hợp và khử sâu bệnh trước khi trồng.
- Tăng cường chăm sóc lúa trong quá trình trồng, tưới nước định kỳ và bón phân đúng lúc để cây lúa khỏe mạnh, tăng sức đề kháng với bọ trĩ.
- Theo dõi tình hình phát triển của bọ trĩ và thực hiện phun thuốc định kỳ vào thời điểm thích hợp.
- Nếu bọ trĩ phát triển quá mức, có thể cắt và đốt phần cây bị hại để giảm thiểu sự lây lan của bọ trĩ.
Lưu ý rằng việc áp dụng các biện pháp trên cần phải tuân thủ đúng quy trình, đảm bảo an toàn cho người và động vật, và phải được thực hiện đúng thời điểm để đạt hiệu quả cao.
Quản lý bọ trĩ hại lúa hiệu quả và nhanh chóng
Các loại thuốc diệt bọ trĩ hiệu quả và an toàn
Hiện nay trên thị trường có nhiều loại thuốc tiêu trừ bọ trĩ, tuy nhiên những sản phẩm diệt bọ trĩ hại lúa của Tây Đô JSC vẫn luôn là lựa chọn hàng đầu của bà con nông dân. Dưới đây là 2 sản phẩm tiêu biểu có hiệu quả nhanh chóng và giúp tiết kiệm chi phí cho bà con trong công tác quản lý bọ trĩ.
IMNADA 100WP
IMNADA 100WP là một loại thuốc trừ sâu thế hệ mới có khả năng thẩm thấu và lưu thông trong thân cây rất mạnh, cung cấp khả năng phòng chống rộng cho nhiều loại côn trùng gây hại ở giai đoạn ấu trùng và trưởng thành, với hiệu quả diệt trừ cao và thời gian bảo vệ kéo dài lên đến 3-4 tuần. Điều đặc biệt là, thuốc rất an toàn cho các loại cây trồng.
Lưu ý khi sử dụng IMNADA 100WP: Khi tiến hành phun thuốc trừ sâu trên đồng lúa, không cần phải rẽ hàng lúa. Việc phun nên bắt đầu từ giai đoạn ấu trùng của dịch hại và nên thực hiện vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát để đạt hiệu quả tốt nhất. Ngoài ra, có thể kết hợp với các loại thuốc BVTV khác để tăng cường hiệu quả, nhưng cần tránh sử dụng các loại thuốc có tính kiềm.
> Xem thêm: IMNADA 100WP – Tây Đô JSC
BPDYGAN 5.4 EC
BPDYGAN 5.4 EC là một loại thuốc trừ sâu sinh học, chứa hoạt chất Abamectin, được tạo ra từ hỗn hợp Avermectins. Hỗn hợp này chứa 80% Avermectin B1a và dưới 20% Avermectin B1b, được chiết xuất từ vi khuẩn Avermitilis trên đất trồng.
BPDYGAN 5.4 EC là loại thuốc trừ sâu có tác dụng làm gián đoạn hệ thống thần kinh của côn trùng, gây ra tình trạng ngưng ăn và cuối cùng là chết đói. Dù tác dụng của hoạt chất này chậm nhưng hiệu lực kéo dài. Bên cạnh đó, BPDYGAN 5.4 EC cũng có phổ tác dụng rộng trên nhiều loại cây trồng.
Lưu ý khi sử dụng BPDYGAN 5.4 EC: Không nên sử dụng hoạt chất này khi bạn muốn tiêu côn trùng một cách nhanh chóng vì đây là chế phẩm sinh học.
> Xem thêm: BPDYGAN 5.4 EC – Tây Đô JSC
Xử lý bọ trĩ kháng thuốc
Việc sử dụng thuốc trừ sâu để kiểm soát bọ trĩ hại lúa đã được áp dụng trong nhiều năm. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc trừ sâu sai cách, không khoa học có thể dẫn đến sự phát triển của bọ trĩ kháng thuốc.
Để đề phòng bọ trĩ hại lúa kháng thuốc, cần tuân thủ các nguyên tắc sau đây:
- Sử dụng thuốc trừ sâu một cách khôn ngoan và có hiệu quả: Tránh sử dụng thuốc trừ sâu quá thường xuyên hoặc dùng một loại thuốc trong thời gian dài. Nếu cần sử dụng thuốc, hãy tuân thủ hướng dẫn của nhà sản xuất và sử dụng theo đúng liều lượng và cách sử dụng.
- Sử dụng nhiều loại thuốc khác nhau: Sử dụng các loại thuốc khác nhau để ngăn chặn sự phát triển của bọ trĩ kháng thuốc. Không nên sử dụng thuốc cùng một loại liên tục trong nhiều lần xử lý.
- Tăng cường giám sát và phòng ngừa: Theo dõi sát sao tình hình sâu bọ trĩ trên đồng ruộng, đặc biệt là ở các vùng thường xuyên xảy ra nhiễm trùng. Sử dụng các biện pháp phòng ngừa như sử dụng phân bón hữu cơ, cắt tỉa các cành cây bị nhiễm sâu bọ trĩ, trồng các loại cây phòng trừ sâu bọ trĩ như rau má, cà rốt…
- Sử dụng chế phẩm sinh học ở giai đoạn đầu của bệnh: Nếu sớm phát hiện tình trạng bệnh. Bà con có thể sử dụng các chế phẩm sinh học để ngăn ngừa và tiêu diệt bọ trĩ từ sớm.
Các biện pháp này có thể giúp giảm thiểu tình trạng bọ trĩ hại lúa kháng thuốc và đảm bảo năng suất cây trồng được bảo vệ tốt hơn.
Tổng kết
Bọ trĩ là một loại côn trùng đặc biệt gây hại đến lúa. Chúng có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho sản xuất nông nghiệp và giảm năng suất cây trồng. Nếu không được kiểm soát đúng cách, bọ trĩ hại lúa có thể phát triển mạnh và trở nên kháng thuốc, khiến việc kiểm soát chúng trở nên khó khăn.
Để bảo vệ cây trồng khỏi sự tấn công của bọ trĩ, bà con nông dân cần áp dụng các biện pháp kiểm soát côn trùng đúng cách và hiệu quả. Trong đó bao gồm sử dụng thuốc trừ sâu, kiểm soát sinh học và áp dụng các biện pháp vệ sinh môi trường. Việc sử dụng thuốc trừ sâu cần được thực hiện đúng liều lượng và luân phiên sử dụng các loại thuốc khác nhau để tránh tình trạng bọ trĩ phát triển kháng thuốc. Đồng thời, việc áp dụng các biện pháp kiểm soát sinh học và vệ sinh môi trường sẽ giúp giảm thiểu sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu và giảm thiểu thiệt hại do bọ trĩ gây ra.
Kiến thức bà con cần biết:
> Sâu đục thân hại lúa – Tìm hiểu cách phòng trừ sâu đục thân